Osobisty firewall (programowy firewall) jest programem instalowanym na chronionym komputerze podłączonym do sieci i chroniącym go przed dostępem innych użytkowników (osób lub programów) do przechowywanych na nim danych.
W zależności od wybranego oprogramowania konfigurować można różne opcje i w ten sposób określać poziom bezpieczeństwa. Dla początkujących użytkowników przydatne są predefiniowane ustawienia, dzięki którym można w prosty sposób określić stopień ochrony (np. niski - średni - wysoki), natomiast zaawansowani użytkownicy mogą wybrać programy dające im pełną kontrolę nad ustalaniem poszczególnych funkcji ochronnych.
Poziom bezpieczeństwa określany jest na podstawie realizowanych zadań. Na ogół najniższy poziom stanowi sprawdzenie standardowych portów i wzrasta on ze wzrostem liczby kontrolowanych portów oraz wykonywaniu szeregu innych funkcji, jak np. określenie programów mogących nawiązać komunikację z siecią. Funkcja ta jest szczególnie bardzo przydatna gdyż stanowi ona zabezpieczenie przed koniami trojańskimi (umożliwiającymi przejęcie kontroli nad naszym komputerem przez inne osoby lub wysyłającymi nasze dane na zewnątrz). Przydatną funkcję stanowi również możliwość zdefiniowania listy zaufanych (tzw. biała lista) i wrogich (tzw. czarna lista) komputerów pozwalająca z góry określić kto może (lub nie może) mieć dostęp do naszych zasobów.
Niektórzy producenci oprogramowania kupują gotowe firewalle opracowane przez innych producentów i wypuszczają je pod własnym szyldem ze zmienioną nazwą. Robią tak duże firmy, a przedmiotem kupna są dobre i sprawdzone rozwiązania. Jak na razie takie zabiegi przynoszą tylko korzyści dla użytkowników. Większy producent dysponuje większymi środkami na unowocześnianie i promocję programów, a dodatkową zaletą jest coraz częstsze integrowanie firewalli z innymi programami, np. z oprogramowaniem antywirusowym, kontolą rodzicielską czy usuwającym reklamy. Dzięki temu powstają pakiety oprogramowania umożliwiające całościowe zabezpieczenie systemu, a fakt iż wchodzące w ich skład programy pochodzą od jednego producenta ułatwia ich aktualizację.